§7 Powstanie i rozwój państwa ateńskiego, 5 klasa

Przypomnij sobie. Do kogo należała władza w Sparcie?

1. Starożytne Ateny. Państwo ateńskie powstało w Attyce. Na tym terenie od dawna mieszkali pasterze i rolnicy, a we wsiach na wybrzeżu – rybacy. Miasto, nazwane na cześć bogini Ateny, jest jednym z najstarszych w Europie. Znajduje się ono na wysokim wzgórzu w odległości 6 km od morza. W VIII wieku p.n.e. Ateny stały się centrum samodzielnego państwa – polis. Na ulicach miasta pojawiło się wiele sklepów oraz warsztatów rzemieślniczych. Pracowali w nich garncarze, szewcy, kowale i kamieniarze.

Słynne miejsce Aten – plac Agora, usytuowany jest w pobliżu Akropolu. Było to miejsce zgromadzeń ludowych obywateli polis. Na Akropolu stały świątynie i sanktuaria, tu również przechowywany był skarb państwa. Na agorze w dni targu prowadzono ożywiony handel. Z całej Attyki zjeżdżały się tu setki ludzi. Ateńczycy chętnie kupowali żywność, a rolnicy – wyroby rzemieślnicze. Na rynku można było kupić wszystko: amfory, beczki na ziarno, dzbany i miski; motyki i sierpy, tkaniny wełniane, sandały skórzane; przejrzystą oliwę z oliwek, cebulę i czosnek, ser owczy i świeże ryby! Duże zapotrzebowanie było na mąkę pszenną, którą można było nabyć tylko wczesnym rankiem. Długi, osobny rząd sprzedawców stał za winami. Grecy pili wino w postaci rozcieńczonej, pijaństwo zaś potępiali. Były też stragany, obok których na dłuższy czas przystawały kobiety. Tutaj sprzedawano srebrne bransoletki, pierścionki, kolczyki. Wszyscy płacili monetą z wizerunkiem głowy bogini Ateny oraz sowy.

2. Arystokraci a demos w Atenach. Kiedyś władza w Atenach należała do królów, jednak w połowie VIII wieku p.n.e. trafiła ona w ręce elity – arystokratów. Rada starszyzn corocznie wybierała spośród arystokratów archontów – władców państwa ateńskiego.

Demokracja

Zgromadzenie Ludowe Rada starszych Archonci, stratedzy

Arystokraci Demos Metojkowie

Niewolnicy

Ustrój społeczny ateńskiej polis

Arystokraci uciskali ateński demos, zawłaszczali najlepsze grunty w żyznych dolinach, wpędzali rolników w długi. W latach nieurodzaju najbiedniejsi rolnicy często pożyczali ziarno lub pieniądze od bogatych sąsiadów, ale nie było łatwo oddać długi na czas. Rolnik musiał zapłacić działką gruntu. Często był zmuszony oddać w niewolę swoją żonę i dzieci, a nawet samego siebie. Ateński demos był niezadowolony z władzy arystokracji. Biedni zażądali zniesienia niewolnictwa za długi i ponownego podziału gruntów wspólnoty, które przywłaszczyli sobie arystokraci.

3. Prawa Solona. Między obywatelami państwa ateńskiego mogło w każdej chwili dojść do wybuchu krwawej wojny, ale w porę opamiętali się oni i zaczęli szukać dróg wyjścia z tej sytuacji. W 594 roku p.n.e.ateńska arystokracja i demos zwołali zgromadzenie ludowe i wybrali na archonta szanowanego przez wszystkich Solona. Nadano mu jako władcy dużo pełnomocnictw, aby tylko uratował ojczyznę od krwawej walki. Solon nie zawiódł zaufania Ateńczyków. Zabronił oddawania mieszkańców w niewolę za długi. Wszyscy ateńscy obywatele zostali ogłoszeni na wieki wieków ludźmi wolnymi. Niewolnictwo zachowano tylko dla cudzoziemców, którzy byli jeńcami lub zostali kupieni. Od tego momentu do zarządzania państwem dopuszczono nie tylko arystokrację, ale również przedstawicieli demosu. Najwyższym organem władzy w Atenach stało się Zgromadzenie Ludowe. W jego pracy mogli uczestniczyć tylko pełnoprawni ateńscy obywatele, którzy osiągnęli wiek 20 lat. Kobiety, metojkowie i niewolnicy nie byli dopuszczani na Zgromadzenie Ludowe. Metojkami nazywano cudzoziemców i puszczonych wolno niewolników. Dzięki prawom Solona w Atenach rozpoczęło się przejście od oligarchii arystokratycznej do demokracji, tzn. do władzy ludu. Tak więc w ateńskiej polis władzę na długi czas zawłaszczyli arystokraci. Ignorowali oni opinię prostych ludzi – demosu. Należała do nich nie tylko władza, lecz także najlepsze ziemie i niewolnicy. Ich postępowanie doprowadziło prawie do wojny między obywatelami jednego państwa. Sytuację uratował Solon, który stworzył podwaliny demokracji w Atenach.

1. Gdzie leżą Ateny i czym zajmowali się mieszkańcy Attyki?

2. Proszę opisz ateńską agorę.

3. Kim są arystokraci i demos? Dlaczego pojawiła się między nimi niezgoda?

4. Ile lat temu Solon został wybrany archontem państwa ateńskiego? Na czym polega jego najważniejsza zasługa? Czy można tego człowieka nazwać mądrym?

5. Udowodnij, że dzięki prawom Solona w Atenach zaczęła kształtować się demokracja.

6. Porównaj ustrój polityczny Aten i Sparty. (Pytania do porównania wymyśl sam / a.)

Dla ciekawskich

Cudowne Ateny:

Jesteś głupi, jeśli nie widziałeś Aten! Jeśli widziałeś i nie podziwiałeś – jesteś osłem! I jeśli opuściłeś Ateny dobrowolnie, to jesteś wielbłądem! – powiedział jeden starożytny grecki pisarz. Był to żart, ale pisarz miał rację. Ateny rzeczywiście były jednym z najpiękniejszych miast w Starożytnej Grecji.

Pytania do dokumentu. Jaki stosunek do Aten miał starożytny grecki pisarz?

https://learningapps.org/3249501