§ 10 Państwo Aleksandra Wielkiego, 5 klasa
Przypomnij sobie. Czym zakończyła się wojna peloponeska?
1. Walka greckich polis z Macedonią. Macedonia, położona w północnej części Półwyspu Bałkańskiego, szybko rosła w potęgę. Energiczny król Filip II podporządkował sobie rodową macedońską szlachtę, która wcześniej zajmowała się wojną i polowaniem, a wolnych rolników wcielił siłą do armii. Filip II zapożyczył od Greków falangę.
Do przodu wysuwała ona włócznie o długości ponad pięciu metrów. Lekko zbrojni żołnierze zaczynali starcie, a następnie się cofali. W tym czasie krawędzi falangi strzegła kawaleria. W 355 roku p.n.e. grecka polis Fokida zagarnęła część ziemi oraz skarbnicę świątyni delfickiej. Teby, nie chcąc wzmocnienia sąsiada, wypowiedziały wojnę Fokidzie i poprosiły o pomoc Filipa. Fokidę poparły jednak Sparta i Ateny. Wojna ta otrzymała nazwę „świętej.” Filip ogłosił siebie obrońcą ogólnogreckiego centrum życia religijnego, pokonał Fokidę, a następnie utopił trzy tysiące jeńców. Dopiero po tym wydarzeniu Grecy zrozumieli, że Filip zamierza podbić całą Grecję i postanowili walczyć.
W 338 roku p.n.e. pod Cheroneą odbyła się decydująca bitwa, podczas której Grecy ponieśli druzgocącą klęskę. Filip nie zniszczył jednak polis, tylko zwołał panhelleńskie zebranie przedstawicieli miast– państw i powołał na nim Związek Helleński (Koryncki). Przymierze to zakazywało wojny między polis. Zgromadzenie to wypowiedziało natomiast świętą wojnę Persji. Filip został jednak zamordowany w Macedonii, a kolejnym królem został jego 20-letni syn Aleksander.
2. Podboje Aleksandra Wielkiego. W 334 roku p.n.e. wspólne grecko-macedońskie wojsko pod dowództwem Aleksandra rozbiło Persów nad rzeką Granik. Zaczęły się wówczas wyprawy na terytorium Persji. Aleksander odniósł kolejne zwycięstwo w bitwie na północy Syrii, biorąc do niewoli matkę, żonę i dwie córki perskiego króla Dariusza III, a następnie przejął obóz z jego skarbcem i bogactwami. Część miast Syrii poddała się dobrowolnie. Następnie Aleksander podbił Fenicję i jej miasto Tyr położone na skalistej wyspie. Posłowie Tyru zaproponowali zdobywcom dary, ale odmówili wpuszczenia armii. Macedończycy zbudowali tamę o długości 800 metrów do brzegu wyspy. Zaczął się wspólny szturm. 8 tysięcy obrońców zginęło, a 30 tysięcy osób zostało sprzedanych w niewolę. Aleksander właściwie podbił Egipt bez walki. Egipscy kapłani powitali go jako wyzwoliciela spod perskiego jarzma. Ozdobili jego głowę podwójną koroną faraona oraz obwieścili go synem boga Amona. Podczas gdy Aleksander był w Egipcie, Dariusz zebrał nową armię, wzmocnił ją o słonie bojowe oraz rydwany z ostrymi sierpami, ale w bitwie pod Gaugamelą w 331 roku p.n.e. poniósł dotkliwą porażkę. Dariusz III, został zabity przez swoich zaufanych możnych. Po tym zdarzeniu Aleksander ruszył do Azji Środkowej. Przekroczywszy rzekę Amu-daria, zdobywca wkroczył do Sogdiany. Tutaj utalentowany wojskowy dowódca Spitamenes zorganizował partyzancką wojnę przeciwko obcym. Aleksander nakazał palić wioski, zabijać wszystkie dorosłe osoby, resztę ludności obracać w niewolników. Po zrujnowaniu Sogdiany zdobywcy ruszyli do Indii, których część zdobyli, okupując to jednak ciężkimi stratami. Wojownicy odmówili kontynuowania wyprawy. Doszedłszy do Morza Arabskiego, Aleksander postanowił zawrócić armię i powrócić – drogą lądową i morską - do swojej nowej stolicy Babilonu. Z pragnienia, głodu oraz zmęczenia zginęło wówczas trzy czwarte jego żołnierzy. Ofiarami zwycięstwa stali się więc żołnierze.
3. Imperium Aleksandra i jego rozpad. Z Babilonu Aleksander rządził ogromnym imperium. Nowy król nadał Persom prawa równe z Macedończykami i tym samym wywołał niezadowolenie wśród swoich żołnierzy. Rządy miejscowych władców - satrapów – zostały zachowane, ale pod kontrolą macedońskich zwierzchników wojskowych. W tym czasie greccy kapłani dołączyli Aleksandra do Panteonu bogów olimpijskich. W 323 roku p.n.e. wielki wódz zmarł. Ciało króla jeszcze nie zostało pochowane, gdy dowódcy wojskowi rozpoczęli walkę o władzę. W wyniku tego mocarstwo Aleksandra się rozpadło. Wyodrębniły się z niego duże samodzielne królestwa: Macedońskie, Egipskie, Syryjskie. Tak więc, macedoński król Filip II podbił całą Grecję. Królowie macedońscy zjednoczyli Greków w ich walce ze stałym wrogiem – Persją. Lecz mocarstwo króla Aleksandra, utworzone w wyniku wojen, rozpadło się.
1. Które państwo północnej Grecji stało się potęgą pod rządami Filipa II? Pokaż je na mapie.
2. Kto i w jaki sposób ułatwił Filipowi II interwencję w sprawy greckich polis?
3. Jak Aleksander Wielki stworzył wielkie imperium?
4. Wyraź swój stosunek do wojny Spitamenesa przeciwko Aleksandrowi.
5. Prześledź na mapie drogę wypraw wojennych Aleksandra Wielkiego. Wyjaśnij, dlaczego jego imperium się rozpadło.
6 *. Czy zgadzasz się z opinią, że w wyniku bitwy pod Cheroneą „została pochowana wolność Greków»?
Dla ciekawskich
Aleksander a Diogenes: Aleksander, przed wyruszeniem na wojnę z Persami, udał się do słynnego mędrca Diogenesa. W tym czasie ten leżał spokojnie i wygrzewał się w promieniach słońca. Diogenes nieco się podniósł, widząc ludzi, badawczo spojrzał na Aleksandra. Po powitaniu filozofa, król zapytał go, czy ma być może jakąś prośbę. „Odsuń się trochęna bok,” odpowiedział, „nie zasłaniaj mi słońca!” Słowa Diogenesa wywarły duże wrażenie na królu. Był zdumiony dumą i wielkością tego człowieka. W drodze powrotnej powiedział do swoich towarzyszy: „Gdybym nie był Aleksandrem, chciałbym być Diogenesem”.
Pytania do dokumentu. Co jest pouczającego w spotkaniu króla z mędrcem?
Węzeł gordyjski
W twierdzy miasta Gordion we Frygii walczył legendarny rydwan króla Gordia. Jarzmo i dyszel pojazdu były połączone pasem związanym niezwykle skomplikowanym węzłem. Legenda głosiła: kto będzie w stanie rozplątać ów węzeł, zostanie panem Azji. Aleksander postanowił spróbować szczęścia, ale węzeł się nie poddawał. Wtedy wyciągnął on miecz i jednym uderzeniem rozciął supeł. Odtąd wyrażenie „rozciąć węzeł gordyjski” oznacza siłą rozwiązać skomplikowany problem.
Pytania do dokumentu. Jakie cechy charakteru Aleksandra
Wielkiego odzwierciedla legenda?
Комментарии
Отправить комментарий